Μεγάλος λόγος γίνεται για το τι πρέπει να καταναλώνουμε για
την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού και κατά συνέπεια του μεταβολισμού μας. Οι
επισκέψεις μας στη τουαλέτα είναι ένα θέμα που θίγεται σπάνια αλλά είναι ένα
ιδιαίτερα σημαντικό σημείο για την σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος,
του οργανισμού και του μεταβολισμού. Πόσο σημαντική είναι η τακτική επίσκεψη
«του μέρους που και ο βασιλιάς πηγαίνει μόνος του»; Τι είναι η δυσκοιλιότητα;
Πόσο μπορεί να επηρεάσει τον οργανισμό μας; Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από την
κατάσταση αυτή; Μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε διατροφικά πριν γίνει τόσο
σοβαρή ώστε να καταφύγουμε σε φαρμακευτική αγωγή;
Ο όρος δυσκοιλιότητα χρησιμοποιείται για να καλύψει ένα
ιδιαίτερα μεγάλο εύρος συμπτωμάτων που αφορούν την διαδικασία της εντερική
κένωσης και λειτουργίας, τα οποία επηρεάζουν ένα ιδιαίτερα μεγάλο κομμάτι του
πληθυσμού. Επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν ότι ένας στους τέσσερις εμφανίζει
κάποιο από τα συνοδά συμπτώματα (συμπτώματα που έρχονται πακέτο με την
ασθένεια) της δυσκοιλιότητας.
Ένα άτομο μπορεί να χαρακτηριστεί ότι πάσχει από παθολογική
δυσκοιλιότητα όταν εμφανίζει δύο ή και περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα
για παραπάνω από 3 μήνες.
- Εργώδης κένωση σε παραπάνω από μία στις τέσσερις κενώσεις. (μια δυσκολία την έχεις, θέλεις τον χρόνο σου βρε παιδί μου στην τουαλέτα)
- Σκληρά κόπρανα σε παραπάνω από μία στις τέσσερις κενώσεις. (τώρα θα μου πεις και που να ξέρω αν είναι σκληρά; Παρατήρησε την υφή τους μέσα στο νερό. Τα μαλακά κόπρανα περιέχουν πολύ νερό που σημαίνει ότι μετά απο λίγη ώρα θα αρχίσουν να διαλύονται στο νερό. )
- Αίσθημα ατελούς κένωσης σε παραπάνω από μία στις τέσσερις κενώσεις. (μετάφραση: ΟΚ, έχω κάνει, αλλά σαν να έχει και άλλα να βγάλει)
- Δύο ή λιγότερες κενώσεις ανά εβδομάδα. (Η φυσιολογική συχνότητα κένωσης του εντέρου ποικίλλει από μία κένωση κάθε 3 ημέρες έως και 3 κενώσεις την ημέρα)
Η δυσκοιλιότητα
μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια τα οποία μπορεί να σχετίζονται με τον
τρόπο ζωής (πχ. Μειωμένη πρόσληψη φυτικών ινών, μειωμένη φυσική δραστηριότητα,
μειωμένη πρόσληψη νερού), κατάχρηση φαρμάκων, νευρομυϊκά νοσήματα που είναι
ικανά να επηρεάσουν τους μυς που περιβάλουν τον εντερικό αυλό (ναι σε αυτούς περιλαμβάνονται
και οι κοιλιακοί σου), ψυχολογικά αίτια. Ακόμη αίτια όπως απόφραξη, ευερέθιστο
έντερο κλπ.
Δεν γνωρίζουμε ακόμα γιατί τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας
εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες. Μία υπόθεση που θα μπορούσαμε να κάνουμε
είναι ότι μπορεί να οφείλεται στη μικρή επίδραση της προγεστερόνης κατά την
διάρκεια του έμμηνου κύκλου της γυναίκας και την μεγάλη επιρροή κατά την κύηση,
στο παχύ έντερο. Πιο συγκεκριμένα, η προγεστερόνη μειώνει τις περισταλτικές
κινήσεις του παχέος εντέρου. Ουσιαστικά «χαλαρώνει» τους γραμμωτούς μυς που
περιβάλλουν τον εντερικό μας αυλό.
Η δυσκοιλιότητα επηρεάζει την υγεία μας και τον μεταβολισμό
μας. Στα κόπρανα περιέχονται διάφορες αλκοόλες και ενόλες, όπως η σκατόλη (ναι
υπάρχει αυτή η ένωση και έχει αυτή την ονομασία, μηδέν πρωτοτυπία και καμιά
ντροπή στην επιστημονική κοινότητα), οι οποίες καθώς τα κόπρανα αποσυντίθενται
μέσα στον εντερικό αυλό εφόσον δεν απεκκρίνονται, περνούν στην κυκλοφορία και
είναι τοξικές για τον οργανισμό μας. Ακόμη, η δυσκοιλιότητα μπορεί να επηρεάσει
την όρεξη για φαγητό και την ψυχολογία, μπορεί να μας κάνει κακόκεφους ή
νευρικούς.
Πως αντιμετωπίζεται διατροφικά η δυσκοιλιότητα; Κύριο αίτιο
της δυσκοιλιότητας είναι η διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες. Συστήνεται σε άτομα με δυσκοιλιότητα η
κατανάλωση 25g φυτικών ινών μέσω του ημερήσιου διαιτολογίου τους οι οποίες
αντιστοιχούν σε 5-6 μερίδες φρούτων και λαχανικών (δεν ξεχνάμε τα φρούτα και
όσα λαχανικά γίνεται με την φλούδα), καθώς και ένταξη στο διαιτολόγιο προϊόντων
ολικής άλεσης και δημητριακών τύπου all bran. Οι φυτικές ίνες έχουν την ιδιότητα να προσροφούν νερό και
να διογκώνονται, αυξάνοντας έτσι τον όγκο των κοπράνων (μεγαλύτερος όγκος
κοπράνων διεγείρει τον βλεννογόνο του εντέρου και αυξάνει τις περισταλτικές
κινήσεις του) και τα κάνει πιο μαλακά ώστε να είναι πιο εύκολη η αποβολή τους
από τον οργανισμό.
Όμως, οι φυτικές ίνες από μόνες τους δεν μπορούν να
βοηθήσουν. Απαιτείται αυξημένη κατανάλωση υγρών για να έχουμε την επιθυμητή
δράση των φυτικών ινών. Εάν δεν υπάρχει επαρκή κατανάλωση υγρών θα προκύψει μια
δράση αντίθετη της επιθυμητής. Οι φυτικές ίνες θα συσσωρευτούν και θα δημιουργήσουν
ένα σκληρό συσσωμάτωμα το οποίο θα είναι πολύ δύσκολο να αποβληθεί από το
έντερο. Έτσι λοιπόν, καταναλώστε τουλάχιστον 2 λίτρα νερό την ημέρα για
καλύτερα αποτελέσματα.
Κάποιες τροφές πέρα από πλούσιες σε φυτικές ίνες μπορεί να έχουν
και κάποιες επιπλέον δράση στο παχύ έντερο, όπως για παράδειγμα τα δαμάσκηνα
και ο χυμός τους. Τα δαμάσκηνα περιέχουν μία ουσία την διυδρόξυφαινυλο ισατίνη
η οποία φαίνεται να διεγείρει την περίσταλση του εντέρου (αυξάνει την
κινητικότητα του).
Φρούτα και λαχανικά με μικρούς σπόρους. Οι σπόροι διάφορων
τροφίμων δεν πέπτονται στο στόμαχο και το λεπτό έντερο και φτάνοντας στο παχύ
έντερο επικάθονται στον εντερικό αυλό ερεθίζοντας τον. Το παχύ έντερο αυξάνει
τις περισταλτικές του κινήσεις ώστε να διώξει τους σπόρους από τον βλεννογόνο,
έχοντας ως αποτέλεσμα την τακτική αφόδευση. Τέτοια τρόφιμα είναι οι πιπεριές,
μπάμιες, μελιτζάνες, οι ντομάτες, οι
φράουλες, το ακτινίδιο κ.ά. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και οι μικροί
ελαιούχοι σπόροι όπως είναι το σουσάμι, ο παπαρουνόσπορος και ο λιναρόσπορος, το κυτταρικό τοίχωμα ( περίβλημα των σπόρων)
των οποίων έχει δράση παρόμοια με τους σπόρους φρούτων και λαχανικών. Ιδιαίτερη
προσοχή πρέπει να δώσουμε στο λιναρόσπορο, ο οποίος όταν καταναλώνεται πρέπει
οπωσδήποτε να καταναλώσουμε και μια μεγάλη ποσότητα νερού ειδάλλως θα έχουμε
αντίθετα αποτελέσματα.
Άλλα τρόφιμα και φαγητά που έχουν μπορεί να έχουν θετική
επίδραση στη δυσκοιλιότητα είναι τα
λαδερά όπως αγκινάρες, φασολάκια και μπάμιες (η επίδραση των φαγητών
αυτών οφείλεται στις φυτικές ίνες που περιέχουν καθώς και στο λάδι που μπαίνει
άφθονο από τις ελληνίδες νοικοκυρές), τα όσπρια (υπάρχουν βέβαια μικρές
δυσάρεστες εκπλήξεις με αυτά, βλέπε αέρια), σπανάκι, μήλο, κρεμμύδι (και εδώ
έχουμε σε κάποιους αέρια, αέρια παντού) , κεράσια, σταφύλια κ.ά.
Η προσθήκη λίπους (πχ. Ελαιόλαδο) στη διατροφή του ατόμου με δυσκοιλιότητα, μπορεί να ανακουφίσει εν μέρει το άτομο. Το λίπος διεγείρει την έκκριση χολοκυστοκυνίνης και κατά συνέπεια και χολής στο λεπτό έντερο. Η χολή είναι πλούσια σε άλατα τα οποία απορροφούν νερό το οποίο καθιστά τα κόπρανα πιο μαλακά.
Τα άτομα με δυσκοιλιότητα πρέπει να ενθαρρύνονται να ξυπνούν
νωρίτερα και να παίρνουν πρωινό, το οποίο αυξάνει την πιθανότητα ανακλαστικής
αφόδευσης (βάλε πράγμα για να βγάλω πράγμα!!). Ακόμη καλό είναι τα άτομα αυτά
να ασκούνται συχνά, καθώς με την άσκηση αυξάνονται οι κινήσεις του εντέρου και
έτσι μειώνεται ο χρόνος αναμονής της τροφής στο γαστρεντερικό αυλό. Άτομα με
δυσκοιλιότητα και μη, όποτε είναι δυνατό
δεν πρέπει να καταστέλλουν το ανακλαστικό της αφόδευσης (μην κρατιέσαι
μάνα μου) ούτε να ξεχνούν την διαδικασία αυτή.
Τέλος, μύθος ή αλήθεια; Η νικοτίνη επιδρά στην κίνηση του
εντέρου!
Μύθος! Ναι μεν η νικοτίνη έχει την ιδιότητα να αυξάνει την
κίνηση των μυών όταν συνδέεται στους νικοτινικούς υποδοχείς των εντόμων τα οποία
παραλύει ή και σκοτώνει αυξάνοντας τις
συσπάσεις ζωτικών μυών. Αλλά για καλή μας τύχη η νικοτίνη δεν έχει την ίδια επίδραση
στον ανθρώπινο οργανισμό με αυτή που έχει στα άτυχα έντομα που καταναλώνουν τον
καπνό. Ο λόγος, η μείωση και μετατροπή των νικοτινικών υποδοχέων στον άνθρωπο
ώστε να μην παραλύει η καρδιά και άλλα ζωτικά όργανα από την νικοτίνη. Που
οφείλεται όμως η επίδραση του καπνίσματος στη διαδικασία της
αφόδευσης; Η διευκόλυνση στην αφόδευση δεν οφείλεται στις ουσίες που περιέχει ο
καπνός, όσο στην αντι-στρες επίδραση που έχει στην ψυχολογία των καπνιστών. Τα
άτομα καπνίζουν και χαλαρώνουν με αποτέλεσμα την χαλάρωση των μυών και των
σφιγκτήρων (ας πούμε μικρά λαστιχάκια που βρίσκονται γύρω από το έντερο και
σταματούν την κίνηση των κοπράνων) του κατώτερου γαστρεντερικού.
Φράντζας Χριστόφορος
Διατροφολόγος – Διαιτολόγος ΑΤΕΙ Θεσσαλίας
MSc. Βιοτεχνολογία – Ποιότητα Διατροφής
& Περιβάλλοντος (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
Email: chris_fr@hotmail.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου